زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
 

طرماح بن حکیم طایی




ابونضر طِرمّاح بن حکیم طائی طرّاح قحطانی شامی (م حدود ۱۲۵ هـ)، از شاعران برجسته اسلامی در عصر امویان بود و بنابر گزارشی از راویان امام حسن (علیه‌السّلام) بود.


۱ - معرفی اجمالی


ابونضر طرمّاح بن حکیم بن حکم بن نضر طائی طرّاح قحطانی شامی، (طرماح یعنی بلند قامت) وی از قبیله طیّ بود
[۱] ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۴۰۳.    
که در شام زاده شد و دوران کودکی را در آنجا سپری کرد
[۲] ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۴، ص۴۶۵.    
و سپس در زمره سپاهیان شام به کوفه رفت
[۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۲، ص۲۸۸.    
و به کسب دانش پرداخت.
[۴] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۵، ص۴۰.    

طرمّاح از شاعران برجسته اسلامی، قصیده‌سرا، هجوگو، خطیب، راوی، فصیح و شجاع بود.
[۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۲، ص۲۸۸.    
از سروده‌های وی قصیده‌ای است که در سال ۸۱ هـ در مدح یزید بن مهلّب سروده است.
[۶] سزگين، محمد فؤاد، اریخ التراث العربی، ج۳، ص۵۹.
گویند که وی در حومه شهر کوفه الفاظ نبطی می‌آموخت و در اشعار خود به کار می‌برد.
[۷] مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۲۶۶.    

او چونان دیگر شاعران در زندگی چشم به صله و بخشش توانگران داشت، کسانی را که به وی بخشش می‌کردند، مدح و آنان را که مالی به او عطا نمی‌کردند را هجو می‌نمود.

۲ - مشایخ و راویان


طرمّاح از نوادگان قیس بن جحدر، صحابی رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و طبق گزارشی، راوی امام حسن (علیه‌السّلام) بود و دو فرزندش صمصامه و ضُبینه از او روایت کرده‌اند.
[۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۶، ص۲۴۵.    
همچنین نوه‌اش امان بن صمصامه، محمد بن سهل اسدی و ابن‌کناسه به نقل اشعار او پرداخته‌اند.
[۹] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۵۹.


۳ - دوستی با کمیت


میان طرمّاح و کمیت، شاعر توانای شیعی دوستی عمیق وجود داشت و به‌رغم اختلاف آنان در مذهب، در دشمنی با عامه اتفاق نظر داشتند. وی در بدو ورود به کوفه تحت‌تاثیر سخنان برخی از پیشوایان خوارج قرار گرفت و تا پایان عمر بر عقیده ایشان ماند.
[۱۰] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۲، ص۲۸۸.    
کمیت شیعه عدنانی و طرماح از خوارج قحطانی بود.
ثعلب، طوسی و برخی دیگر اشعار او را گرد آورده‌اند.
[۱۱] ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۰۱.    
[۱۲] ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۸۷.    


۴ - آثار و تاریخ وفات


به قولی، طرمّاح در روزگار خلافت یزید بن عبدالملک،
[۱۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۷۹۸.    
یا حدود ۱۲۵ هـ
[۱۴] زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۲۲۵.    
درگذشت. دیوان شعر اثر اوست.
[۱۵] آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۴۳.    


۵ - مطالعه بیشتر


برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
[۱۶] بغدادی، عبدالقادر، خزانة الادب، ج۳، ص۴۱۸.    
[۱۷] ابن‌عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۷، ص۵۵.


۶ - پانویس

 
۱. ↑ ابن‌حزم، علی بن احمد، جمهرة انساب العرب، ص۴۰۳.    
۲. ↑ ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۴، ص۴۶۵.    
۳. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۲، ص۲۸۸.    
۴. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۵، ص۴۰.    
۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۲، ص۲۸۸.    
۶. ↑ سزگين، محمد فؤاد، اریخ التراث العربی، ج۳، ص۵۹.
۷. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۲۶۶.    
۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۶، ص۲۴۵.    
۹. ↑ سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۳، ص۵۹.
۱۰. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۲، ص۲۸۸.    
۱۱. ↑ ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۰۱.    
۱۲. ↑ ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۸۷.    
۱۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۷۹۸.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۲۲۵.    
۱۵. ↑ آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۴۳.    
۱۶. ↑ بغدادی، عبدالقادر، خزانة الادب، ج۳، ص۴۱۸.    
۱۷. ↑ ابن‌عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۷، ص۵۵.


۷ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۱۲، برگرفته از مقاله «ابونضر طرمّاح بن حکیم طائی».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۳۲۲.


رده‌های این صفحه : خوارج | درگذشتگان سال 125 (قمری) | راویان از امام حسن مجتبی | شاعران عصر اموی | شعرای عرب




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.